عمل آب سیاه

آب سیاه همانند عمل آب مروارید چشم یکی از شایع‌ترین علل کاهش بینایی در سراسر جهان است، به ویژه در افراد مسن. این بیماری با پیری پیشرفت می‌کند، بنابراین در کشورهایی با جمعیت سالمند بالا، شیوع آن بیشتر است.

بررسی‌های مختلف نشان می‌دهد که شیوع آب سیاه چشم با توجه به عوامل مختلف از جمله سن، جنسیت، عرق و منطقه جغرافیایی متفاوت است. به طور کلی، می‌توان گفت که با پیشرفت سن، احتمال بروز آب سیاه چشم افزایش می‌یابد. به عنوان مثال، در کشورهایی با جمعیت سالمند بالا مانند ژاپن و کشورهای اروپایی، شیوع آب سیاه چشم بیشتر است.

در ایران نیز، به علت روند رو به رشد جمعیت سالمند و افزایش امید به زندگی، میزان شیوع آب سیاه چشم افزایش یافته است.

عوامل مختلفی می‌توانند به بروز آب سیاه چشم (cataract) منجر شوند. برخی از این عوامل عبارتند از:

پیری:

پیری یکی از عوامل اصلی بروز آب سیاه چشم است. با پیشرفت سن، عدسی چشم به تدریج از شفافیت خود از دست می‌دهد و تغییرات در ساختار آن باعث تشکیل ابرکدری می‌شود.

تابش نور مضر:

تابش مستقیم و زیاد نور UV (فرابنفش) خورشید می‌تواند به طور غیرمستقیم بافت‌های عدسی را تحت تأثیر قرار داده و فرایند اکسیداسیون (اکسیده شدن) را تسریع کند، که این ممکن است به بروز آب سیاه چشم منجر شود.

برخی بیماری‌ها و عوامل زیست محیطی:

برخی بیماری‌های مزمن مانند دیابت و بیماری‌های التهابی چشم می‌توانند عوامل موجود در محیط زیست را تشدید کنند که منجر به آسیب به عدسی و بروز آب سیاه چشم می‌شود.

استفاده از داروها:

برخی داروها مانند استروئیدها و داروهای آنتی‌پسیکوتیک ممکن است باعث بروز آب سیاه چشم شوند.

تاریخچه خانوادگی:

وجود آب سیاه چشم در اعضای خانواده می‌تواند یک عامل خطر ارثی باشد که احتمال بروز آب سیاه چشم را افزایش می‌دهد.

صدمات چشم:

صدمات مکرر به چشم می‌تواند بافت‌های عدسی را تحت تأثیر قرار داده و بروز آب سیاه چشم را تسریع کند.

علائم آب سیاه چشم ممکن است در افراد مختلف و با شدت‌های متفاوتی ظاهر شود، اما علائم رایج آن عبارتند از:

کاهش تدریجی بینایی:

افراد ممکن است تا مراحل اولیه آب سیاه چشم احساس کنند که دید آن‌ها تاریک شده و قابلیت دید در شرایط نوری مختلف کاهش یابد.

بار سیاهی در دید:

افراد ممکن است حس کنند که یک بار سیاهی یا ماتیت در دید آن‌ها وجود دارد که ممکن است باعث محدودیت دید در مناطق مختلف چشم شود.

افزایش حساسیت نسبت به نور:

برخی افراد ممکن است احساس کنند که حساسیت چشم‌هایشان نسبت به نور افزایش یافته است و نورهای شدید مانند نور خورشید را دشوارتر تحمل کنند.

دید دو بعدی:

برخی افراد ممکن است احساس کنند که دید آن‌ها دو بعدی شده و عمق دید را احساس نکنند.

تغییرات در رنگ بینایی:

ممکن است رنگها کمتر جذاب و کم‌رنگتر به نظر بیایند یا افراد توانایی تشخیص رنگها را از دست دهند.

اختلال در دید شبانه:

افراد ممکن است دید شبانه خود را کاهش یافته یا ناپایدار احساس کنند.

قابلیت احساسی:

در برخی موارد، آب سیاه چشم ممکن است باعث افزایش احساسات مانند اضطراب یا عصبیت شود.

لازم به ذکر است که این علائم ممکن است با پیشرفت بیماری تغییر کنند و در برخی افراد ممکن است علائم خاصی نشان ندهند. بهترین روش برای تشخیص آب سیاه چشم مراجعه به یک پزشک چشم‌پزشک است تا تشخیص صحیح و درمان مناسب صورت بگیرد.

آب سیاه چشم به طور کلی در چند نوع مختلف دسته‌بندی می‌شود، که هر کدام ناشی از عوامل مختلفی می‌باشند. در زیر تعدادی از انواع آب سیاه چشم را ذکر می‌کنم:

آب سیاه چشم سنی:

این نوع آب سیاه چشم با پیری ارتباط دارد و اغلب به عنوان نتیجه‌ای از روند طبیعی پیری عدسی ایجاد می‌شود. این نوع بسیار شایع‌ترین نوع آب سیاه چشم است.

آب سیاه چشم مرتبط با عوامل زیست محیطی:

این نوع آب سیاه چشم ممکن است ناشی از تابش نور مضر مستقیم به چشم‌ها، مواد شیمیایی مضر، یا بیماری‌های زیست محیطی مانند دیابت باشد.

آب سیاه چشم مرتبط با مصرف دارو:

برخی داروها ممکن است باعث بروز آب سیاه چشم شوند. به عنوان مثال، استروئیدها و داروهای آنتی‌پسیکوتیک می‌توانند عوارض جانبی در ایجاد آب سیاه چشم داشته باشند.

آب سیاه چشم مادرزادی:

در برخی موارد، آب سیاه چشم ممکن است از زمان تولد وجود داشته باشد که به دلیل عوامل ژنتیکی یا عوامل محیطی مادرزادی می‌باشد.

آب سیاه چشم پس از جراحی چشم:

گاهی اوقات بعد از انجام جراحی چشم برای انواع دیگر مشکلات چشمی، مانند جراحی رتینال، آب سیاه چشم ناشی از عوامل مرتبط با جراحی می‌تواند ایجاد شود.

پیشگیری از بروز آب سیاه چشم می‌تواند از طریق اقداماتی از قبیل تغذیه سالم، مراقبت از چشم‌ها و جلوگیری از عوامل خطرزا صورت بگیرد. در زیر تعدادی از روش‌های پیشگیری از بروز آب سیاه چشم را بررسی می‌کنیم:

مراقبت از چشم‌ها:

از هرگونه صدمه یا آسیب به چشم‌ها پرهیز کنید. استفاده از عینک محافظ و ماسک‌های محافظی در مواجهه با ضربات و اشعه UV نور خورشید و حفاظت از چشم‌ها در محیط‌های کاری و صنعتی می‌تواند از جمله اقداماتی باشد که می‌تواند به پیشگیری از بروز آب سیاه چشم کمک کند.

تغذیه سالم:

مصرف مقادیر مناسبی از مواد غذایی حاوی ویتامین‌ها و مواد مغذی مانند آنتی‌اکسیدان‌ها (مانند ویتامین C و E) و کاروتنوئیدها (مانند بتاکاروتن) می‌تواند به سلامت چشم‌ها کمک کرده و خطر بروز آب سیاه چشم را کاهش دهد. مواد غذاییی مانند میوه‌ها و سبزیجات رنگی، ماهی، مغزهای گردو و بادام، و تخمهای سبز (مانند اسفناج) از جمله منابع موثری از این مواد غذایی هستند.

مدیریت بیماری‌های مزمن:

برخی بیماری‌های مزمن مانند دیابت و فشار خون بالا می‌توانند عوامل خطرزا برای بروز آب سیاه چشم باشند. مراقبت و کنترل موثر از این بیماری‌ها می‌تواند به جلوگیری از بروز آب سیاه چشم کمک کند.

جلوگیری از استفاده از داروهای مضر:

در صورت امکان، استفاده از داروهای موثر و مورد تایید پزشک را انتخاب کنید و مصرف داروهایی که ممکن است عوارض جانبی مخرب بر روی چشم‌ها داشته باشند را به حداقل برسانید.

مراجعه به پزشک چشم‌پزشک:

برای ارزیابی و مشاوره منظم با یک پزشک چشم‌پزشک معتمد، به ویژه در صورت داشتن عوارض اولیه چشمی یا در صورتی که خطر بروز آب سیاه چشم را احساس می‌کنید، اهمیت دارد. برای این کار، کلینیک دایان یکی از مراکز تخصصی چشم در تهران است.